Onze website gebruikt cookies om je surfervaring te verbeteren. Om deze website optimaal te gebruiken vragen we je om akkoord te gaan met ons gebruik van cookies.

Ik ga akkoord liever niet.

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /data/sites/web/webdoosio/subsites/klanten.webdoos.io/liberas/views/magazineartikel.php on line 13
Voorgesteld

Lokaal Liberaal. Een lijst met twee liberale burgemeesters

Vanaf 1 januari 2025 staan in Vlaanderen dertien nieuwe fusiegemeenten op de kaart. Eén daarvan is de fusie van de stad Lokeren en de gemeente Moerbeke-Waas. Ook de lokale afdelingen van Open Vld fusioneren en trekken op 13 oktober 2024 onder de naam Lokaal Liberaal naar de kiezer. Het is een lijst met twee liberale burgemeesters: Filip Anthuenis (Lokeren) en Stijn De Schepper (Moerbeke).

Kris De Beule
26 February 2025

Wat voorafgaat, de fusie van 1977

Vanaf 1 januari 1977 fusioneren de landelijke dorpen Daknam en Eksaarde met het sterk geïndustrialiseerde Lokeren. Deze fusie kadert in een nationale operatie om het aantal Belgische gemeenten tot minder dan zeshonderd terug te dringen. Het samengaan van Lokeren met twee buurdorpen versterkt de christendemocratische hegemonie, want in alle drie de deelgemeenten staat de CVP sterk, en met Hilaire Liebaut (Lokeren) leveren de christendemocraten ook na de fusie de burgemeester.

Het verplichte huwelijk blijft jarenlang nazinderen bij de trotse inwoners van Eksaarde. Dat belet niet dat de twee lokale liberale kopmannen, Georges Anthuenis (Lokeren) en Eddy Huybrechts (Eksaarde), het uitstekend met elkaar kunnen vinden en voor diverse electorale successen zorgen. In de eerste legislatuur na de fusie maakt de PVV deel uit van de bestuursmeerderheid, daarna volgt tot en met 1994 een oppositiekuur.

In 2017 viert men in Moerbeke 170 jaar volstrekte liberale meerderheid en blikt minister van Staat Herman De Croo in een gelegenheidsspeech terug op de woelige fusieperiode van de jaren zeventig. Hij geeft onomwonden toe dat de liberalen toen hun veto hebben gesteld tegen een eventuele fusie van Moerbeke (met Lokeren of Wachtebeke) omdat men “dat blauwe bastion in het hoge noorden van Oost-Vlaanderen” in geen geval wilde kwijtspelen. Het kleine Moerbeke ontsnapt hierdoor aan de fusie van 1977 en blijft tot eind 2024 een zelfstandige gemeente.

Affiche gemeenteraadsverkiezingen 14 oktober 2012.

De situatie in 2024

De volstrekte liberale meerderheid is er in Moerbeke anno 2024 nog steeds. Stijn De Schepper is er sinds 2023 burgemeester, nadat zijn voorganger Robby De Caluwé, aan de macht sinds 2013, vrij onverwachts ontslag heeft genomen om zich te concentreren op zijn nationaal mandaat als Kamerlid.

In Lokeren liggen de kaarten intussen enigszins anders. De christendemocratische hegemonie is er doorbroken en VLD/Open Vld levert er sinds 1995 de burgemeester. Vader Georges Anthuenis wordt na zes jaar (1995-2000) opgevolgd door zoon Filip. Die heeft eind 2024 vier ambtstermijnen achter de rug en heeft daardoor bijna het record van langst zetelende burgemeester beet. Enkel de katholiek August Raemdonck van Megrode (1863-1939) doet nog beter. Hij is burgemeester van 1908 tot aan zijn overlijden, maar met 4 jaar pauze omwille van de Eerste Wereldoorlog.

Lokeren en Moerbeke werken reeds op een aantal beleidsdomeinen samen. Zo heeft het lokale zorgbedrijf Sakura vestigingen in beide gemeenten. Niemand schrikt dan ook wanneer de twee gemeentebesturen hun intentie tot fusioneren bekendmaken. Bovendien stimuleert de Vlaamse overheid vrijwillige fusies door overname van schuld.

Burgemeesters Filip Anthuenis en Stijn De Schepper (Sociale Media).

Liberale twijfels

Een fusie van beide gemeenten impliceert ook een fusie van de twee lokale Open Vld-afdelingen. Zowel de Lokerse als de Moerbeekse liberalen zijn deze samensmelting zeer genegen, want samen maakt sterker. Er zijn immers flink wat twijfels over de op komst zijnde gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024. Open Vld doet het allesbehalve goed in de nationale peilingen. Zal deze negatieve trend zich doortrekken op lokaal vlak? Ook de afschaffing van de stemplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen (nu voor het eerst toegepast) zorgt voor zenuwachtigheid. Wat als de liberale achterban niet gaat stemmen?

In sommige middens - zowel in Lokeren als Moerbeke - klinkt ook een roep tot politieke vernieuwing. De Lokerse burgemeester Anthuenis is populair, maar kiezen de jongeren nog voor een vijftigplusser die al bijna een kwarteeuw aan de macht is? Of wordt het tijd voor een frisse wind doorheen het Lokerse stadhuis?

De Moerbeekse liberalen hebben ongeveer dezelfde zorgen. Hun almacht dateert nog uit de tijd van de familie Lippens, die tussen 1847 en 1967 vijf burgemeesters leverde en via de Sucrerie de Moerbeke1 een belangrijke werkgever was.2 Maar deze archaïsche situatie - met een sterke verwevenheid van politiek, economie en verenigingsleven - is sinds de sluiting (2007) en afbraak van de suikerfabriek langzaam afgebrokkeld.

Bij de liberale fusie hoort ook een nieuwe, fris klinkende naam die ook de connectie met de nationale partij Open Vld moet doen vergeten. De alliteratie “Liberaal Lokeren” (het oorspronkelijke idee van Anthuenis) ligt moeilijk bij de Moerbekenaren. Het neutralere “Lokaal Liberaal” is wel een haalbaar alternatief. Op 4 juni 2023 worden de nieuwe lijstnaam, het nieuwe logo en ook de lijsttrekker aan pers en bevolking voorgesteld.

Publiciteit voor Lokaal Liberaal, zomer 2024 (Sociale Media).

Wat met de twee burgemeesters?

Over de positie van Filip Anthuenis is geen discussie. Hij gaat voor het vijfde lijsttrekkerschap op rij. Maar de lijsttrekker heeft best wel wat kopzorgen. Hij droomt van een tandem met de burgemeester van Moerbeke als lijstduwer, maar Robby De Caluwé gooit met zijn plotse vertrek flink wat roet in het eten. Is de nieuwe burgemeester Stijn De Schepper een even sterk figuur? Bij de voorstelling van de lijstnaam en lijsttrekker wordt over zijn plaats niet gecommuniceerd. Pas wanneer in april 2024 de ontwerpkandidatenlijst door het bestuur van Lokaal Liberaal wordt goedgekeurd, blijkt De Schepper niet op de laatste maar op de derde plaats te staan. Tussen de twee burgemeesters in, staat de Lokerse schepen Claudine De Waele, een publiekslieveling en stemmentrekker. Oud-burgemeester Robby De Caluwé staat op een onopvallende 33ste plaats.

De lijst bestaat uit 37 kandidaten waarvan 11 uit Moerbeke, of net geen dertig procent. Lokeren telt ongeveer 43.500 inwoners en Moerbeke zo’n 6.500. De kleinste van de twee fusiegemeenten is dus sterk oververtegenwoordigd op deze kandidatenlijst.

De parlementsverkiezingen van 9 juni 2024

Twee Lokaal Liberaal-kandidaten uit Moerbeke doen ook mee aan de parlementsverkiezingen van 9 juni 2024, dit keer wél onder de naam Open Vld. Uittredend Kamerlid Robby De Caluwé staat op de derde plaats van de Vlaamse lijst, een strijdplaats. De jonge schepen Sarah Poppe is lijstduwer bij de opvolgers voor de Kamer. Kandidaten uit Lokeren zijn er niet.

De verkiezingen zijn een afstraffing voor Open Vld die ook in Lokeren een slechte score neerzet: 9,3 % op de Vlaamse en 11,4 % op de Kamerlijst. Robby De Caluwé geraakt niet (her)verkozen. Anderzijds bevestigt hij met zijn persoonlijke score (4.006 voorkeurstemmen) dat hij kandidaat is voor een nieuw lokaal mandaat. Ook Sarah Poppe plaatst zich met haar 2.691 voorkeurstemmen duidelijk in de picture. Haar resultaat doet bij sommige Lokerse schepenen de wenkbrauwen fronsen.

De gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024

Lokaal Liberaal haalt uiteindelijk 13 van de 37 zetels binnen en sluit (net als de voorbije drie legislaturen) een coalitie met CD&V (7 zetels). De “twee Filippen” (Anthuenis en Liebaut), twee zonen van twee oud-burgemeesters, gaan opnieuw met elkaar in zee, en samen hebben Lokaal Liberaal en CD&V een vrij nipte meerderheid van 20 op 37 zetels. Filip Antheunis start aan zijn vijfde termijn als burgemeester en mag zich klaarmaken om het record op zijn naam te schrijven. De liberale schepenmandaten worden netjes verdeeld: drie voor het oude Lokeren en drie voor het oude Moerbeke. In verhouding tot het bevolkingsaantal is ook in het nieuwe College van Burgemeester en Schepenen Moerbeke dus sterk oververtegenwoordigd.

Stijn De Schepper ruilt zijn burgemeesterssjerp voor een schepenmandaat (Onderwijs en Toerisme). Van de twee Moerbeekse liberalen die ook in juni kandideerden, wordt Sarah Poppe opnieuw schepen (Jeugd en Economie). Robby De Caluwé blijkt de grootste verliezer. Hij kan zijn persoonlijk resultaat van juni 2024 niet bevestigen, valt uit de boot als schepen en wordt gewoon gemeenteraadslid. Het doet vragen rijzen of zijn keuze om te stoppen als burgemeester van Moerbeke wel de juiste was.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Liberas, Archief Sucrerie de Moerbeke (archief nr. 1331).

2. Dhondt Bart, Een blauw bastion. 170 jaar liberaal bestuur in Moerbeke-Waas (Gent: Liberaal Archief vzw en Liberale Associatie Moerbeke, 2017).

Hoe verwijs je naar dit artikel?

Kris De Beule, "Lokaal Liberaal. Een lijst met twee liberale burgemeesters", Liberas Stories, laatst gewijzigd 27/02/2025.
copy url

Colofon

Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.

De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.

Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.

Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu. 

Volg ons op