Onze website gebruikt cookies om je surfervaring te verbeteren. Om deze website optimaal te gebruiken vragen we je om akkoord te gaan met ons gebruik van cookies.

Ik ga akkoord liever niet.

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /data/sites/web/webdoosio/subsites/klanten.webdoos.io/liberas/views/magazineartikel.php on line 13
Uitgelicht

Liberaal Liefdadigheidslied (1905)

Ook in de geschiedenis van het liberalisme zijn er figuren terug te vinden die op de achtergrond blijven maar een duidelijke stempel drukken en op een eigen manier heel actief zijn. Een dergelijke figuur is Adolf Droesbeke, concierge van de Vismarkt in Gent maar vooral een begaafd amateur-letterkundige.

Peter Laroy
1 March 2025

Portret Adolf Droesbeke. Op de revers van zijn jas vinden we het symbool van de rederijkersmaatschappij Fonteyne opgespeld.

 

Adolf Droesbeke (23 maart 1830 - 7 mei 1910) wordt op jonge leeftijd in 1850 ondervoorzitter van de Gentse rederijkersmaatschappij Fonteyne. Hij speelt actief toneel en schrijft zelf toneelstukken, waarvan enkele in wedstrijden zijn bekroond. Er is weinig gedrukt werk van Droesbeke bewaard maar deze titels zouden ooit door hem zijn geschreven: Erfenisjagers, Nieuwe rijken, De kerels van Vlaanderen, De Losbollen en De Lastertongen.1

Droesbeke is actief als bestuurslid van de toneelmaatschappij De Scheldezonen en balpijpmaatschappij De Ware Vrienden uit Wetteren, is lid van de Gentse toneelvereniging De Melomanen en staat op de lijst van ereleden van toneelkring Vooruit uit Deinze. Volgens een artikel bij zijn overlijden in Het Laatste Nieuws, heeft hij een goede pen en schrijft hij voor verschillende Gentse liberale bladen artikels en dichtstukken die in de smaak vallen bij het lezerspubliek.2

Zijn liefde voor de Nederlandse taal en cultuur combineert hij met een sociaalliberale ingesteldheid. ‘Voor menschlievende werken deed men nooit vruchteloos een beroep op de gekende welwillendheid en medewerking van den braven Droes’, aldus nog Vaderland, dat meteen zijn koosnaampje meegeeft.Volksontwikkeling en naastenliefde draagt hij dus hoog in het vaandel. Deze thema’s zijn volgens tijdgenoten ook in zijn literair werk terug te vinden, en zeker in zijn vele (politieke) liederen. Uit gepubliceerde commentaren na zijn overlijden valt af te leiden dat er plannen leven bij de Gentse journalist Hendrik Keurvels om Droesbekes liederen te bundelen. Er zijn echter geen sporen te vinden van een dergelijk verzamelwerk. Over het totaaloeuvre is dus verder helaas weinig geweten. In het archief van De Ware Vrienden zit er wel een feestelijk lied van Droesbeke, opgedragen aan de Wetterse vereniging (september 1861).4

De laatste pagina van de brief van Droesbeke naar het Van Crombrugghe’s Genootschap (12 april 1905).

Een mooi voorbeeld van zijn werk is een lied dat Adolf Droesbeke in 1905 schrijft voor het Van Crombrugghe’s Genootschap. Deze Gentse sociaalliberale organisatie zet zich sinds 1857 in voor de bevordering en verdediging van het officieel (stads)onderwijs. De vereniging ondersteunt leerlingen met het schenken van schoolboeken, heeft een turn- en toneelwerking en evolueert, in het kielzog van het Willemsfonds, in de laatste decennia van de negentiende eeuw naar een liberale Vlaamsgezinde signatuur. Droesbeke past perfect in deze traditie. In een periode waar er binnen de culturele liberale kringen in Vlaanderen aandacht gaat naar de organisatie van ‘liederavonden’, is het misschien niet ongewoon dat Droesbeke op 75-jarige leeftijd vol enthousiasme een huldelied schrijft ter ere van het Van Crombrugghe’s genootschap, getiteld Liberaal liefdadigheidslied.5 Hij schetst de inzet voor naastenliefde door geldinzameling en door concrete acties zoals het uitreiken van schoolsoep aan behoeftige leerlingen. Een eventuele zangwijze is niet genoteerd. Het lied is ‘Opgedragen aan het Van Crombrugghe’s genootschap als hulde voor hunne pogingen voor ’t welzijn der schooljeugd en liefdadigheid en bij d’ herinnering mijner bereidwillige medewerking aan de Tooneelafdeling.’

Liberaal liefdadigheidslied

 

I

Wij, deftige volkspartije

Zijn voor geen ‘kromme sprongen

noch vuile lastertongen

of sluwe veinzerij

‘Doe wel en zie niet om’

Dat is bij ons, de leuze

en deze schoone keuze

is overal wellekom!

 

Refrein

Bij feest of Karnaval

ziet men ons overal

om gelden in te zaâm’len

tot hulp en troost der schâam’len

En volk en burgerij

doen mee, zooveel als wij.

Hoezee!

 

II

We gaan met moed en vlijt

de heele stad doortrekken

om leven op te wekken

voor de liefdadigheid.

We stellen paal noch perk

om door gedurig streven

veel onderstand te geven

Dat ’s schoon en edel werk

 

III

Door schoolsoep, frissche lucht

Krijgt ’t Kind, zoo zwak als teder

zijn vuur en krachten weder

gezondheid en genucht

Ziedaar, het ware doel

dat wij volop betrachten;

de hongerpijn verzachten:

Is menschelijk gevoel

 

VI

Welaan, waardeerd ons lied,

gij allen goede menschen,

voldoet zoo, onze wenschen,

Vergeet het ‘weldoen’ niet.

We werken vrank en vrij

en eerlijk, zonder dralen

als trouwe liberalen

O! Staat die mannen bij!!...

 

V

Men stelt ook hoogen prijs,

door eer en deugd te zamen

de schooljeugd te bekwamen

door grondig onderwijs!

Dus, luistert naar den raad

hier, van Van Crombrugsh’s leden

en volgt hun’ vrije schreden

voor ’t heil van land en staat!

 

Gent, 12 april 1905

Ad. Droesbeke

Deze korte kanttekening toont in elk geval aan dat over het verband tussen ideologie, politiek en cultuur binnen de geschiedenis van het liberalisme nog wel wat onderzoeksmogelijkheden zijn op basis van in veel gevallen nog weinig gebruikt bronnenmateriaal.

Bronnen, noten en/of referenties

1. De stukken zijn opgesomd in het artikel dat bij het overlijden van Adolf Droesbeke is verschenen in Gent XXe eeuw. Geïllustreerd maandelijks tijdschrift / Gand XXe siècle. Revue mensuelle illustrée, 5 (1910): 41-42. De lastertongen is de enige gedrukte titel die in de collectie van Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience is terug te vinden. Het werk is digitaal te lezen via Google Books

In de collectie van Liberas is nog een door Droesbeke handgeschreven toneelstukje terug te vinden in het archief van toneelkring Vooruit uit Deinze: Alles voor ons dierbaar Vlaanderen. Tweespraak tusschen Jacob van Artevelde en zijnen vriend Thomas Van Vaernewyck (Liberas, Archief De Verenigde Taal- en Kunstminnaars onder Kenspreuk Vooruit! - Theatergroep Vooruit (Deinze) (archief nr. 219), 14. Stukken m.b.t. de bibliotheek).

2. Het Laatste Nieuws, 15 mei 1910.

3. Vaderland, 8 mei 1910.

4. Liberas, Archief Balpijpmaatschappij De Ware Vrienden (Wetteren) (archief nr. 780), 4. Stukken m.b.t. activiteiten, 4.1. Tekst van het ‘gelegenheidslied opgedragen aan de maatschappij De Ware Vrienden’.

5. Liberas, Archief Van Crombrugghe’s Genootschap (Gent) (archief nr. 9), 4. Briefwisseling, 4.3.31.46, Brief van Adolf Droesbeke aan het Van Crombrugghe’s Genootschap, 12 april 1905. De briefwisseling van de vereniging is in 2024 gedigitaliseerd en online te raadplegen. Voor de liederavonden zie ook Jan Dewilde, ‘Het Willemsfonds en de muziek: ‘Ik ken een lied’’, in: Marcel Bots, Harry Van Velthoven, Ada Deprez, Luc Pareyn, Jos Daelman en Jan Dewilde, Het Willemsfonds van 1851 tot 1914, (Gent: Provinciebestuur Oost-Vlaanderen/Liberaal Archief, 1993, reeks Bijdragen Museum Vlaamse Sociale Strijd, deel 9 ) 255-276.

Hoe verwijs je naar dit artikel?

Peter Laroy, "Liberaal Liefdadigheidslied (1905)", Liberas Stories, laatst gewijzigd 28/02/2025.
copy url

Colofon

Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.

De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.

Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.

Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu. 

Volg ons op