Onze website gebruikt cookies om je surfervaring te verbeteren. Om deze website optimaal te gebruiken vragen we je om akkoord te gaan met ons gebruik van cookies.

Ik ga akkoord liever niet.

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /data/sites/web/webdoosio/subsites/klanten.webdoos.io/liberas/views/magazineartikel.php on line 13

Reeks

50 jaar HLN | 2. Hoste en zijn krant

Driehonderdduizend exemplaren, driehonderd personeelsleden, één eigenaar. Het is een manier om de situatie van Het Laatste Nieuws aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog samen te vatten. De impact van journalist-politicus Julius Hoste jr. op zijn krant is zeer groot, al kan ook hij niet zonder (naaste) medewerkers.

Sébastien Baudart

4 March 2025

‘Journaliste et ministre’, Julius Hoste door Jacques Ochs (1883-1971) op de cover van Pourquoi Pas?, 17 juli 1936.

Julius Hoste jr.

Julius Hoste jr. (1884-1954)¹ - officieel Julius Peter Melania Hoste, en Jules of Juul voor de vrienden² - wordt door zijn rol als journalist en eigenaar van Het Laatste Nieuws door velen gezien als de verpersoonlijking van zijn krant. Zijn activiteiten gaan echter veel breder. In 1884 in Brussel-stad geboren als zoon van Julius Hoste sr. en de Vlaams-Brusselse Elisabeth Grauwels, dochter van een welgestelde brouwer, groeit hij in de hoofdstad op en engageert hij zich al tijdens zijn atheneumtijd³ (1895-1902) in de Vlaamse beweging. Dit engagement zet hij tijdens zijn rechtenstudies aan de ULB (1902-1907) voort via zijn aansluiting bij de Vlaamse studentenkring Geen Taal, geen Vrijheid. Hij is korte tijd actief als advocaat, maar kiest al snel voor de journalistiek. Vanaf 1907 werkt hij als journalist voor het krantenbedrijf van zijn vader, in 1908 wordt hij er hoofdredacteur van De Vlaamsche Gazet. Zijn huwelijk in 1913 met Joanna Persoons, de enige dochter van de Lokerse liberale volksvertegenwoordiger Jan Persoons, schenkt hen twee dochters, geboren in 1919 en 1923.

Julius Hoste jr. (rechts) in gesprek in de Wetstraat tijdens de regeringscrisis van mei 1926.

In tegenstelling tot zijn vader, overleden in 1933, die een hevig polemist was, staat Hoste jr. bekend als een minder ideologisch en meer commercieel gerichte persondernemer. Onder zijn leiding wordt Het Laatste Nieuws gematigder: minder antiklerikaal en eerder pragmatisch wat de taalkwestie betreft. Hoste is een sociaalliberaal, een flamingant maar gehecht en trouw aan het Belgisch kader, iemand die zijn theoretische principes sterk en scherp verdedigt, maar die ook met een brede visie vooruitkijkt, niet van extremen houdt, pleit voor samenwerking over partij- en ideologische grenzen heen én goed bochten kan maken om tot werkbare compromissen te komen. Ten opzichte van zijn jeugdige zelf is de Hoste jr. van de jaren 1930 met de jaren ook zachter en bedachtzamer geworden is. Het bezorgt hem een reputatie van gematigdheid, en soms ook wel van overdreven voorzichtigheid en onstandvastigheid, niet het minst in Vlaams-nationale middens, waar Hoste (zacht uitgedrukt) niet erg geliefd is en zijn krant ‘Het Wreedste Nieuws’⁴ genoemd wordt. In april 1950 publiceert de katholieke krant De Standaard een parodie op Hoste en Het Laatste Nieuws die evengoed van toepassing zou kunnen zijn op de jaren 1930: ‘Men kent de inhoud van de politieke hoofdartikels van Het Laatste Nieuws: “Geen misverstand… De drie grondwettelijke partijen… Het spreekwoordelijk gezond verstand van ons volk… We zijn er niet voor maar we zijn er evenmin tegen… Ons ideaal is en blijft: de grootst mogelijke oplage”.’⁵

‘Kortom Hoste Nr. 1 was een vechtersbaas zonder handschoenen, terwijl Hoste Nr. 2 eerder de vriend wilde zijn van iedereen, en zijn zalvend hiëratisch gebaar strekte zich uit over de ganse wereld. Hij was bereid de vriend te zijn van de Loge, zowel als de vriend der Bisschoppen. Tegenstellingen vond hij nutteloos en wilde hij overbruggen.’

(Camille Huysmans, socialistisch politicus en ex-journalist, 1955⁶)

Julius Hoste treedt toe tot de regering van Paul van Zeeland, Het Laatste Nieuws van 14 juni 1936, p. 1.

Hoste is zelf ook actief binnen de Liberale Partij, al ambieert hij lange tijd geen plek op het politieke voorplan. Wel is hij een van de drijvende krachten van het in 1913 opgerichte Liberaal Vlaams Verbond (LVV) en van het politieke en culturele Vlaams-Brusselse liberale leven, met onder andere de (Vooruitstrevende) Liberale Volksbond en het Willemsfonds. Zijn profiel bezorgt hem, ondanks zijn terughoudendheid en zonder in het parlement verkozen te zijn, van juni 1936 tot mei 1938 de ministerportefeuille van Openbaar Onderwijs in de moeizaam tot stand gekomen en kortstondige driepartijenregeringen onder leiding van de katholiek Paul van Zeeland en van de liberaal Paul-Emile Janson. Zijn ministerschap betekent meteen ook de doorbraak van een nieuwe generatie Vlaamse liberalen in de partij en de regering. Na de verkiezingen van april 1939 (waaraan hij niet deelneemt) weigert Hoste echter de zetel van gecoöpteerd senator die de Liberale Partij hem aanbiedt, omdat hij zijn ‘volkomen vrijheid [wenst] te behouden.’⁷

In de perswereld is Hoste ook buiten zijn eigen krant actief. In 1935-1936 is hij voorzitter van de Algemene Belgische Persbond, nadat hij in 1931-1933 al het voorzitterschap van de Brusselse afdeling bekleedde. In 1939 wordt hij secretaris van de Entente der Brusselse dagbladbestuurders, die de directeurs van de belangrijkste Brusselse kranten verenigt. Zijn journalistieke positie, politieke contacten en bemiddelde status - Hoste bezit naast de krant en zijn ruime woning in Brussel onder andere ook nog verschillende herenhuizen in Brussel en twee villa’s in Knokke⁸ - leveren hem toegang tot de Brusselse mondaine wereld, waarin hij zich als een vlotte, hartelijke en efficiënte netwerker beweegt. Naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de Brusselse afdeling van de Algemene Belgische Persbond wordt Hoste in november 1939⁹, als erkenning voor zijn werk, bevorderd tot commandeur in de Leopoldsorde.

Jan Hereng op latere leeftijd. (Het Laatste Nieuws, 26 december 1983, p. 3).

Naaste medewerkers

Gezien Hostes brede activiteiten is het van cruciaal belang dat enkele trouwe medewerkers hem voor het beheer van Het Laatste Nieuws bijstaan. Jan Hereng (°1886), een kleine twee jaar jonger dan Hoste, is als boekhouder in dienst sinds 1913, toen hij de overstap maakte vanuit de ambtenarij. Als hoofdboekhouder van Het Laatste Nieuws zorgt hij ervoor dat de financiën van het bedrijf op orde staan. Hij volgt ook de persoonlijke financiën van Hoste op en geniet naar eigen zeggen een ‘confiance illimitée’ van deze laatste, van wie hij zich geen ondergeschikte, maar wel een medewerker voelt. Op de dienst boekhouding van Het Laatste Nieuws wordt Hereng ondersteund door zeven medewerkers, onder wie Victor Hereng, binnen het bedrijf doorgaans aangeduid als Hereng junior.¹⁰

Cyriel Baeyens in 1928.

Voor de administratieve leiding van Het Laatste Nieuws kan Hoste rekenen op Cyriel Baeyens (°1889), die in 1923 op de krant startte als directiesecretaris. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog is Baeyens administratief directeur, of volgens zijn eigen omschrijving in 1944 ‘plaatsvervanger van de heer Hoste, wanneer deze, ten gevolge van politieke aangelegenheden, het blad niet kon besturen.’ Hij wordt vanuit het directiesecretariaat ondersteund door J. Snoeck¹¹en de juffrouwen Jans en Lucia Prins.¹²

Marcel Stijns, ca. 1949.

Voor het aansturen van de redactie staat Marcel Stijns (°1900) in. Deze regent Germaanse talen werkt sinds het begin van de jaren 1920 als journalist voor Het Laatste Nieuws en groeit uit tot Hostes redactionele rechterhand. Een van Hostes dochters noemt hem later zelfs Hostes ‘spirituele zoon’¹³. Wanneer Julius Hoste jr. in 1936 tot de regering toetreedt, neemt Stijns de rol van hoofdredacteur van hem over. Hij zet daarbij de visie van Hoste getrouw voort: om zijn profiel op de vooroorlogse redactie te beschrijven, gebruikt HLN-redacteur Cypriaan Verhavert in een brief uit september 1944 de woorden ‘“tweede-ik” van M. Hoste.’¹⁴Net als Hoste is Stijns een Vlaamsgezinde sociaalliberaal. In zijn editorialen en andere artikels voor Het Laatste Nieuws toont hij een grote interesse en expertise in internationale politiek, de positie van België in de wereld, binnen- en buitenlandse financieel-economische kwesties, en bij gelegenheid de Vlaamse Beweging.¹⁵

Zowel Hereng, Baeyens als Stijns zijn net als hun werkgever nauw betrokken bij het Vlaams-liberale, politieke en sociaal-culturele verenigingsleven in Brussel en daarbuiten via lidmaatschappen en bestuursfuncties van organisaties als de Vooruitstrevende Liberale Volksbond, het Liberaal Vlaams Verbond, het Willemsfonds, het Vader Hoste Fonds en Kindergeluk.

Joris Van Acker, 1942.

Niet behorend tot de ‘inner circle’ van Hoste, maar wel chef van de publiciteitsdienst is Joris Van Acker, die sinds begin 1923 voor Het Laatste Nieuws werkt. Vergeleken met Baeyens, Hereng en Stijns is de afstand tussen Hoste en Van Acker op persoonlijk vlak veel groter. De positie van Van Acker lijkt vooral een rationele commerciële keuze van Hoste, die het moeilijk heeft met Van Ackers ambitie en ‘gebrek aan evenwicht’¹⁶. Binnen Het Laatste Nieuws is Van Acker verantwoordelijk voor de werving van advertenties voor de krant en de andere publicaties van het bedrijf. Daarnaast werkt hij, met toestemming van Hoste, ook rechtstreeks voor adverteerders als adviseur voor het ontwerpen en de presentatie van advertenties en als agent voor de herplaatsing van de reclameboodschappen in andere kranten, wat hem boven op zijn regulier loon nog heel wat extra inkomsten oplevert.¹⁷

Maar uiteraard volstaan boekhouding, administratie, redactie en reclame niet om een krant te produceren. Voor de leiding van de technische diensten van het bedrijf kan Hoste rekenen op ingenieur Edouard Van Den Bogaert, bijgestaan door Michaël Cloet als tweede ingenieur.¹⁸

Cyriel Baeyens, bestuurder

De positie van Baeyens als administratief directeur is een rechtstreeks gevolg van de start van Hostes ministerschap vanaf 13 juni 1936. Bij zijn daaropvolgend ontslag als voorzitter van de Algemene Belgische Persbond eind juni verklaart Hoste dan wel ‘dagbladschrijver [te] blijven in de schoot van de regering’¹⁹, toch moet hij door zijn rol als regeringslid iets meer afstand nemen van zijn krant. Van 20 op 21 juni, een week na de eedaflegging van de regering-van Zeeland, verandert de vermelding van de uitgever op de laatste pagina’s van de krant van ‘Drukkerij J. Hoste’ naar ‘Verantwoordelijk uitgever: C. Baeyens’. Vanaf 10 september verdwijnt uit de hoofding van de krant ‘Bestuurder-Eigenaar: J. Hoste’, een vermelding uit de tijd van Hoste sr., die met kleine variaties al meegaat sinds 1900. Van 18 op 19 oktober 1936 ten slotte verandert de status van Baeyens van ‘verantwoordelijk uitgever’ naar ‘bestuurder’ van Drukkerij Het Laatste Nieuws.²⁰ Baeyens ondertekent vanaf dan ook zijn brieven²¹ met ‘Bestuurder’. Het gaat niet enkel om een maatregel voor de buitenwereld: op 1 januari 1938 is het bijvoorbeeld Baeyens die als ‘bestuurder’ de nieuwe contracten van enkele redactieleden ondertekent.²²

In april 1938 ondertekent Hoste - hij is dan nog steeds minister - bij een Brusselse notaris een volmacht voor Baeyens voor het ‘besturen en […] beheeren, zowel handelend als passief’ van ‘al zijne handelszaken’, waaronder zowel de krant Het Laatste Nieuws, de eraan verbonden weekbladen en ‘alle publicaties en ondernemingen die zouden kunnen verband houden met de drukkerij uitgeverij “Het Laatste Nieuws”’. De concrete lijst met handelingen die Baeyens daarbij mag vervullen, is lang en impliceert een groot vertrouwen van Hoste in zijn medewerker. Na de oorlog spreekt Baeyens zelf over ‘een zeer breed opgevatte volmacht, waardoor ik alles op administratief gebied mocht beredderen wat het blad betrof.’²³

Wanneer op 15 mei 1938, met het aftreden van de regering-Janson, het ministerschap van Hoste stopt, herroept²⁴ hij de volmacht aan Baeyens niet. Ook de vermeldingen in de krant blijven - tot de stopzetting van de krant enkele dagen na de Duitse inval van 10 mei 1940 - dezelfde als tijdens Hostes ministerschap: geen vermelding van Hoste onder de kop van de krant, en de vermelding van Baeyens als bestuurder van Drukkerij Het Laatste Nieuws op een van de laatste pagina’s. Zijn brieven²⁵ blijft Baeyens ook na mei 1938 ondertekenen met ‘Bestuurder’.

Julius Hoste over de persvrijheid. (Jaarboek van de Belgische Pers 1937-1938, p. 17).

De stem van de krant

Een van Hostes stokpaardjes is het respect voor de persvrijheid en het ontbreken van iedere vorm van censuur of andere vorm van externe druk of beïnvloeding. Met andere woorden: een ‘vrije en onafhankelijke dagbladpers’²⁶. De Belgische pers zit op dat vlak volgens hem in een geprivilegieerde positie. In een artikel²⁷ voor de editie 1937-1938 van het Jaarboek van de Algemene Belgische Persbond, looft hij enerzijds de eer van de ‘rechtschapen’ Belgische journalisten die bezorgd zijn ‘hun beroep te houden buiten het vaarwater van schepen met een verdachte lading’ en ziet hij daar ‘een van de beste waarborgen voor de vrijheid van de pers’ in. Daarnaast benadrukt hij ook de organisatorische sterkte van de Belgische perswereld, een gevolg van de elementen die hij ‘de stevigste hoekstenen van de persvrijheid in ons land’ noemt: ‘de beginselen door onze grondwet gehuldigd’, ‘de onafhankelijkheid van de bladen tegenover alle zijdelingsche invloeden’ en ‘de stevige inrichting van den Algemeenen Persbond, die de morele en stoffelijke belangen van het beroep helpt vrijwaren.’

‘De Algemeene Belgische Persbond heeft tot doel: Gemeenschappelijk de vrijheid, het recht en de algemeene belangen van de pers te verdedigen alsook, met al de door den Bond nuttig geachte middelen, de beroepswaardigheid en de beroepsbelangen van zijne leden te beschermen.’²⁸

(Uit het eerste artikel van de statuten van de Algemene Belgische Persbond)

Julius Hostes eigenaarschap en de verkoopcijfers garanderen hem een volledige onafhankelijkheid voor de politieke lijn van Het Laatste Nieuws (1 januari 1936, p. 1, detail). Werkafbeelding Belgicapress

Wat onafhankelijkheid betreft, zit het op Het Laatste Nieuws wel goed. Aangezien de krant volledig zijn eigendom is (en dus ‘tegenover geen enkel financier welke verplichting ook heeft’²⁹), en ook de verkoopcijfers samen met de reclame-inkomsten financiële onafhankelijkheid garanderen, moet Hoste niet met externe belangen rekening houden en kan hij zijn ‘vrije woord’³⁰ voeren. Ook tegenover de Liberale Partij, waartegen hij zijn krant zeer onafhankelijk opstelt: eerder dan mogelijke richtlijnen op te volgen, gebruikt hij Het Laatste Nieuws om zowel de publieke opinie als zijn politieke collega’s te bespelen. Een vrije pers betekent in het geval van Het Laatste Nieuws dat Julius Hoste zijn standpunten kan verkondigen zonder externe restricties.³¹

‘Buiten alle voogdij van welke financieele groep ook, verdedigt “Het Laatste Nieuws” op politiek en ekonomisch gebied, de opvattingen, die naar zijn overtuiging het best overeenstemmen met het openbaar belang.’

(Het Laatste Nieuws, 1 januari 1932)³²

‘Voor het herstel van het land – Vrede of wanorde?’ door Julius Hoste. (Het Laatste Nieuws, 27 mei 1936.

In de editorialen die hij publiceert in de weken voor hij op 13 juni 1936 minister wordt, uit zich dat bijvoorbeeld in de verdediging van ‘de staatkundige eenheid van het land’ (‘een waarborg […] voor de vrijheid van Walen en Vlamingen, maar ook voor het behoud van den vrede zelf in West-Europa’), van ‘een eerlijke, opbouwende en rustige politiek’ en van politieke gematigdheid binnen de ‘grondwettelijke’ partijen (waarmee hij de liberalen, de katholieken en de socialisten bedoelt). Hoste verzet zich zowel tegen ‘kommunistische proefnemingen’, katholieke ‘bekrompenheid’, ‘socialisten die al te zeer naar het marxisme overhellen’, ‘liberale franskiljons’ (en hun ‘dwaze politiek […] op taalgebied’ in Brussel), de ‘dubbelzinnigheid’ en het ‘opgeschroefd gedoe’ van Rex als het ‘verkapt fascisme’ van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Rex en VNV verwijt hij campagnes bestaande uit ‘volksmisleidende middelen’ en ‘verdachtmakingen’. Toch zou geen rekening houden met de grote winst van Rex, VNV en communisten (die hij ‘extremistische partijen’ of ‘ontbindende groepen’ noemt) bij de parlementsverkiezingen van 24 mei 1936 volgens hem getuigen van ‘struisvogelpolitiek’. Hij roept dan ook de traditionele partijen vooral op om aan ‘werkdadige politiek’ te doen en ‘werkelijk […] te regeeren’, ook als er geen verkiezingen naderen. Wel gelooft hij niet ‘dat de rexisten of andere fascisten veel kansen hebben in ons land’ ‘omdat de geestesgesteldheid van onze bevolking gansch anders is dan in Duitschland of Italië.’’³³

Julius Hoste in 1936.

Tegelijk steunt hij voor de verkiezingen de liberale lijsten in Vlaanderen en pleit hij voor een Vlaamsgezind liberalisme gekenmerkt door eerbied voor ‘elke godsdienstige belijdenis’ en ‘een taalpolitiek die door haar opbouwenden geest en haar ruim inzicht de harten vereenigt en het bestaan van het land bevestigt’, waarmee hij zich duidelijk wil afzetten tegen het ‘separatisme of groot-Neerlandisme’ van het VNV. Met een ‘opbouwende en ingrijpende politiek’ moet ‘de weg aan elk verkapt fascisme versperd’ worden, meent Hoste. In het kader van een staking in de Antwerpse haven pleit hij voor ‘goede wil’ ‘van weerszijden’ om tot een oplossing te komen, en om het land er economisch bovenop te helpen wil hij een sterkere stimulering van de uitvoer (die de Staatsfinanciën, de werkgevers én de werknemers ten goede moet komen) en minder regeringsleden met banden in de bank- en financiële wereld. Ook waarschuwt hij, met Italië als voorbeeld, de lezers voor de technieken die fascistische bewegingen gebruiken om aan de macht te komen. Uiteindelijk komen daar dictaturen van, zoals ‘te Moskou, te Berlijn en te Rome.’³⁴

‘Ja, wij journalisten vergen de vrijheid onze gedachten te verspreiden, maar wij nemen ook gansch de verantwoordelijkheid op van wat wij schrijven en er is nooit gevraagd, dat in een persveldtocht de journalist het recht zou hebben, wanneer hij een goede gedachte verdedigt, dat hij daarom zijn tegenstanders zou mogen bezwadderen met hun feiten toe te schrijven, die zij niet hebben begaan en zonder hun het recht op antwoord te verleenen.’³⁵

(Julius Hoste trekt de grenzen van de journalistiek, Het Laatste Nieuws, 17 mei 1936)

‘De politiek en het land. Zoowel tegen avonturen als tegen enggeestige berekeningen’ (fragment) door ‘Vl.’ (Het Laatste Nieuws, 11 februari 1937, p. 1).

Vanaf de eerste dag van zijn ministerschap verdwijnen Hostes handtekeningen ‘H.’ en ‘J. Hoste’ onder de editorialen van Het Laatste Nieuws. Marcel Stijns, die daarvoor al regelmatig hoofdartikels leverde, neemt nu - bij gelegenheid afgelost door collega-redacteurs als Robert Peeters, Leo Schalckens of Marcel De Ceulener - de rol van editorialist van Het Laatste Nieuws volledig over. Of toch niet helemaal? Enkele maanden later, in oktober 1936 verschijnt naar aanleiding van het nieuwe academiejaar voor het eerst de ondertekening ‘Vl.’ onder een artikel over de groei van de vernederlandste Gentse universiteit. Uiteindelijk verschijnen tot het einde van Hostes ministerschap in mei 1938 een veertigtal met ‘Vl.’ ondertekende editorialen, die vooral binnenlandse politieke thema’s behandelen zoals de regering, de Rexistische en Vlaams-nationalistische oppositie, verkiezingen, het onderwijs, de Liberale Partij en de Vlaamse beweging. Gezien de timing en de inhoud van de artikels is er weinig twijfel dat Julius Hoste zich achter dit pseudoniem verschuilt.³⁶ Al is het wel mogelijk dat hij dit in samenwerking met Marcel Stijns en/of andere redacteurs doet: het pseudoniem blijft immers ook na mei 1938³⁷ en de daaropvolgende terugkeer van ‘H.’ en ‘J. Hoste’ in gebruik.

De terugkeer van ‘J. Hoste’ in Het Laatste Nieuws met ‘Voor eendracht en verstandhouding’ (fragment). (Het Laatste Nieuws, 24 mei 1938, p. 1).

Wanneer het hem eind mei 1938 ‘gegund wordt, na twee jaren van afwezigheid, [zich] opnieuw tot de lezers van “Het Laatste Nieuws” te richten’, doet hij dat met een ‘beroep op eendracht en verstandhouding’. Terwijl hij aan zijn artikel werkt, schrijft Hoste, ‘bereiken ons voortdurend telegrammen, die van de internationale spanning getuigen in verband met de gerezen moeilijkheden tusschen Duitschland en Tsjechoslovakije.’ Hij vindt dan ook ‘dat wij in ons land onze duurzame belangen en den vrede zelf in gevaar brengen, wanneer wij den nadruk leggen op wat ons scheiden kan zonder te zoeken naar wat ons moet vereenigen?’ De industrie en de export moeten gestimuleerd worden, de begroting moet in evenwicht gebracht worden en het onderwijs hervormd om onder andere de schoolvrede mogelijk te maken. Maar daarvoor is ‘maatschappelijke […] en politieke vrede’ nodig. En uiteraard ‘heeft iedereen het recht zijn gedachten vrij uit te drukken’, maar het is opletten voor beïnvloeding van buitenaf, ‘voor drijverijen die niet passen in de atmosfeer van ons land.’

‘Daarom’, besluit hij in zijn typische stijl, ‘blijven wij gelooven in de deugdelijkheid van onze instellingen en van een verdraagzaam liberalisme’ dat ‘even verwijderd is van misleidende volksvleierij als van eenzijdige financieele belangen.’ Het Vlaamsgezind liberalisme zoals hij het voorstaat ‘kan meer dan ooit een zeer nuttige taak vervullen in het nationaal huishouden, want het is niet waar dat men aan de Vlamingen geen voldoening zou kunnen schenken zonder de Walen te verfrommelen’, ‘het is niet waar, dat Vlamingen en Walen elkaar niet zouden kunnen verstaan in een België, dat zijn staatkundige eenheid bewaart en daardoor des te beter zijn Europeesche roeping vervult.’³⁸

Bronnen, noten en/of referenties

1. Tenzij anders aangegeven, zijn de biografische gegevens over Julius Hoste en zijn familie gebaseerd op: Het Laatste Nieuws, 1935-1940; Het Laatste Nieuws, 3 februari 1954; Het Laatste Nieuws, ‘bijzondere uitgave nr. 24’, 29 april 1988; Jaarboeken van de Belgische Pers (Brussel: Algemene Belgische Persbond, 1920-1937); Amsab-ISG, Archief Camille Huysmans, 625/1472: Dossier inzake de toespraak op de academische zitting ter herdenking van vader en zoon Julius Hoste op 4 juni 1955 (teksten ter voorbereiding van de toespraak en biografische nota’s over Julius Hoste sr. en jr. bezorgd door Marcel Stijns); Letterenhuis, mappen Julius Hoste jr. H 8257 B, D & K; Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847); Sébastien Baudart, ‘“De Liberale Volksbond in het strijdperk”’, in: Liberas Stories, geraadpleegd 24.4.2024; Sébastien Baudart, ‘Een enkel puntje zwart maken’, in: Liberas Stories, geraadpleegd 24.4.2024; Sébastien Baudart, ‘Zestien liberalen op drift’, in: Liberas Stories, geraadpleegd 24.4.2024; Nele Bracke en Ruben Mantels, ‘Het Laatste Nieuws’, in: encyclopedievlaamsebeweging.be, geraadpleegd 24.4.2024; Kim Descheemaeker, ‘Een inkijk in het gedachteleven van Julius Hoste jr.’, in: Liberas Stories, geraadpleegd 24.4.2024; ‘Een levenswerk. De figuur van oud-minister Hoste’, in: Neohumanisme, 6, nr. 2 (februari 1947): 2-5; Frieda Joris, ‘De oorlog was toch voor iets goed’ Liefdesverhalen uit ’40-’45 (Antwerpen/Leuven: Davidsfonds Uitgeverij, 2016) 159-177; ‘Julius Hoste’, in: Pourquoi Pas?, 26, nr. 1146 (17 juli 1936): 2019-2023; Jos Laporte, ‘Onze kwartierstaat: Julius Hoste jr.’, in: Vlaamse Stam, 24, nr. 6 (juni 1988): 281-303; Albert Maertens, ‘100 jaar Het Laatste Nieuws’, in: De Vlaamse Gids, 72, nr. 88/1 (januari-februari 1988): 32-38; Luc Sieben en Ruben Mantels, ‘Hoste, Julius (jr.)', in: encyclopedievlaamsebeweging.be, geraadpleegd 24.4.2024; Romain Van Eenoo, ‘Het Laatste Nieuws en de Vlaamse Beweging’, in: De Vlaamse Gids, 72, nr. 88/4 (juli-augustus 1988): 52-57; Harry Van Velthoven, Zwerver in niemandsland. Julius Hoste en zijn Londens oorlogsdagboek (Gent: Academia Press/Liberaal Archief, 2005); Ronny Verschueren, ‘Hoste, Julius Peter‘, in: Nationaal Biografisch Woordenboek 7 (Brussel: Paleis der Academiën, 1977) 390-397.

2. Zie onder andere Liberas, Archief Familie Ameye-Dobbelaere (archief nr. 1801), nr. 492: Ingekomen brieven van Julius Hoste jr. aan Cécilia Ameye; Letterenhuis, Archief Frans Van Cauwelaert: brieven van Frans Van Cauwelaert aan Julius Hoste; Lode Wils, Frans Van Cauwelaert. Politieke biografie (Deurne: Doorbraak Boeken, 2017) 269.

3. Aan de Vlaamse afdeling van het Koninklijk Atheneum in Brussel.

4. Omschrijving te vinden in onder andere het weekblad Reinaert en de krant Volk en Staat.

5. ‘Vlaams-liberale wolfsijzers en schietgeweren’, in: De Standaard, 1 april 1950 (knipsel).

6. Amsab-ISG, Archief Camille Huysmans, 625/1472: Dossier inzake de toespraak op de academische zitting ter herdenking van vader en zoon Julius Hoste op 4 juni 1955 (teksten ter voorbereiding van de toespraak).

7. Brief van Julius Hoste aan Frans Van Cauwelaert, 17 april 1939, geciteerd in: Van Velthoven, Zwerver, 20.

8. Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847), nr. 17.

9. ‘In de nationale orden’, in: Het Laatste Nieuws, 17 november 1939: 2; ‘Onderscheidingen in de pers’, in: Het Laatste Nieuws, 3 december 1939: 9.

10. ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Cyriel Baeyens: nota van Cyriel Baeyens over de oorlogsgebeurtenissen, 14 november 1944; ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Mark Belloy: PV verhoor Jan Hereng op Het Laatste Nieuws, 15 september 1944; ARA2, Archief Sekwester van Gruppe XII, Feind- und Judenvermögen (BE-A0545.462), nr. 3015: dossier Joris Van Acker/Het Laatste Nieuws: Brief van Jan Hereng aan Dr. Hailer (Propagandastaffel, Brussel), 8 november 1940; Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847); ‘Een verdienstelijk Vlaming. De h. J.B. Hereng - bijna 98 - te Laken heengegaan’, in: Het Laatste Nieuws, 26 december 1983: 3; Letterenhuis, Archief Mark Belloy, doos 10: transcriptie van het verhoor van Cyriel Baeyens op het proces Het Laatste Nieuws, 20 november 1945.

11. Officieel Jacques Ernest Joseph Snoeck, in diverse bronnen zowel aangeduid met zowel Jacques als Joseph Snoeck.

12. ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, algemeen subdossier: PV van de zitting van 26 november 1945 (getuigenis van Joseph Snoeck); ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Joris Van Acker: PV van verhoor Cyriel Baeyens als getuige, 14 november 1944 (= citaat); Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847); Belgische pers over het proces Het Laatste Nieuws, november-december 1945.

13. “En natuurlijk mijnheer Stijns is meegekomen. Dat was werkelijk zoals de spirituele zoon van mijn vader. Het was zijn rechterhand. Die is heel de oorlog bij ons, heeft die gewoond, in ons appartementje.” (Magda Hoste in: Liberas, interview van Harry Van Velthoven met Magda en Elisabeth Hoste, 22 september 2003 (beeldbank nr. NOID:2V2C824V9Z).

14. ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Joris Van Acker: brief van Cypriaan Verhavert aan Marcel Stijns, 30 september 1944.

15. Het Laatste Nieuws, 1936-1940; Christoph De Spiegeleer en Luc Vandeweyer, ‘Stijns, Marcel’, in: encyclopedievlaamsebeweging.be, geraadpleegd 31.1.

Schalckens, ‘De journalist Marcel Stijns als verantwoordelijke uitgever van De Vlaamse Gids’, in: De Vlaamse Gids, 51, mei 1967: 188-189; André Stijns, ‘Stijns, Marcel, journalist’, in: Nationaal Biografisch Woordenboek 14 (Brussel: Paleis der Academiën, 1992) 646-650.

16. Liberas, Archief Julius Hoste jr. (archief nr. 161), nr. 1: oorlogsdagboek, 6 juli 1942.

17. ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Joris Van Acker: PV verhoor Joris Van Acker, 6 juni 1945; ARA2, Archief Sekwester van Gruppe XII, Feind- und Judenvermögen (BE-A0545.462), nr. 3015: dossier Joris Van Acker/Het Laatste Nieuws: nota van de Brüsseler Treuhandgesellschaft m.b.t. het loon van Van Acker, met begeleidende brief aan Gruppe XII, 3 februari 1942; Letterenhuis, Archief Mark Belloy, doos 10: transcriptie van het verhoor van Joris Van Acker op het proces Het Laatste Nieuws, 20 november 1945.

18. Nestor Eemans, Deskundig verslag, 3 (onder andere in Letterenhuis, Archief Mark Belloy, doos 10); Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847), nr. 1: personeelslijsten van Het Laatste Nieuws, ca. 1940 & 1942.

19. ‘Het Voorzitterschap van den Persbond. De H. Hoste dient zijn ontslag in’, in: Het Laatste Nieuws, 28 juni 1936: 13.

20. Het Laatste Nieuws, 1900-1940. Op de cover van De Zweep verdwijnt ‘Bestuurder-Eigenaar: J. Hoste’ van 6 op 13 oktober 1936. (De Zweep, 6 en 13 oktober 1936: 1)

21. Letterenhuis, brievenmap Het Laatste Nieuws N3577.

22. Contracten van Mark Belloy en Jan Hadermann, 1 januari 1938 (ARA2, Archief Auditoraat-generaal, Dossier groepsproces Het Laatste Nieuws, subdossier Joris Van Acker; Letterenhuis, Archief Mark Belloy, doos 10).

23. Het Laatste Nieuws, 1936-1940; Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847), nr. 8: volmacht van Hoste aan Baeyens, 25 april 1938; Letterenhuis, Archief Mark Belloy, doos 10: transcriptie van het verhoor van Cyriel Baeyens op het proces Het Laatste Nieuws, 20 november 1945.

24. Hoste herroept de volmacht aan Cyriel Baeyens pas op 20 september 1945 voor de Brusselse notaris André Dupont. (Liberas, Archief Jan Baptist Hereng (archief nr. 1847), nr. 8)

25. Letterenhuis, brievenmap Het Laatste Nieuws N3577.

26. Het Laatste Nieuws, 1 januari 1937: 1.

27. Julius Hoste, ‘Hoe dienen wij de persvrijheid?’, in: Annuaire officiel de la presse belge/Officieel jaarboek van de Belgische pers 1937-1938 (Brussel: Association Générale de la Presse Belge/Algemeenen Belgischen Persbond, 1937-1938) 17-19.

28. Annuaire officiel de la presse belge/Officieel jaarboek van de Belgische pers 1937-1938 (Brussel: Association Générale de la Presse Belge/Algemeenen Belgischen Persbond, 1937-1938) 33.

29. J[ulius] Hoste, ‘Een strekking die niet lukken zal. Pogingen tot ontwrichting van de openbare meening’, in: Het Laatste Nieuws, 16 mei 1936: 1.

30. ‘Aan onze lezers. Bij het nieuwe jaar’, in: Het Laatste Nieuws, 1-2 januari 1935: 1.

31. Nieuwjaarskranten Het Laatste Nieuws, 1930-1939; Baudart, ‘“De Liberale Volksbond in het strijdperk” en ‘Een enkel puntje zwart maken’; Romain Van Eenoo, ‘Het Laatste Nieuws en de Vlaamse Beweging’, 55.

Van Velthoven, Zwerver, 10-11; Van Eenoo, ‘Het Laatste Nieuws en de Vlaamse Beweging’, 55.

32. ‘Een Boodschap aan onze Lezers. De vooruitgang van “Het Laatste Nieuws”’, in: Het Laatste Nieuws, 1-2 januari 1932: 1.

33. Alle citaten: J[ulius] Hoste, ‘De staatkundige eenheid van het land. Tegen een onderduimsche werking’, in: Het Laatste Nieuws, 8 mei 1936: 1; Julius H[oste], ‘De eerste indruk. Hoe zal er het nieuwe parlement uitzien?’, in: Het Laatste Nieuws, 25 mei 1936: 1; Julius H[oste], ‘De Stand van de Partijen. Een grootere vooruitgang van de ontbindende groepen dan oorspronkelijk was voorzien’, in: Het Laatste Nieuws, 26 mei 1936: 1; Julius H[oste], ‘Voor het herstel van het land. Vrede of wanorde?’, in: Het Laatste Nieuws, 27 mei 1936: 1; Julius H[oste], ‘Het Lot van het Land. Tegen de politiek op haar smalst’, in: Het Laatste Nieuws, 3 juni 1936: 1; Julius H[oste], ‘Naar een nationale regeering. De grondwettelijke partijen’, in: Het Laatste Nieuws, 8 juni 1936: 1; Julius H[oste], ‘De beteekenis van de provinciale verkiezingen. Geen vloedgolf meer tegen de grondwettelijke partijen’, in: Het Laatste Nieuws, 9 juni 1936: 1.

34. Alle citaten: J[ulius] Hoste, ‘De aanstaande verkiezingen. Wat anders dan dagelijksche laster’, in: Het Laatste Nieuws, 23 mei 1936: 1; Julius H[oste], ’De Regeering en de Partijen. Wat de grondwet voor het land beteekent’, in: Het Laatste Nieuws, 29 mei 1936: 1; Julius H[oste], ‘Het verloop van de krisis. Naar een spoedige oplossing?’, in: Het Laatste Nieuws, 30 mei 1936: 1; Julius H[oste], ’De Antwerpsche Staking. Het nationaal belang van een spoedige bijlegging van het geschil’, in: Het Laatste Nieuws, 7 juni 1936: 1; Julius H[oste], ‘De beteekenis van de provinciale verkiezingen. Geen vloedgolf meer tegen de grondwettelijke partijen’, in: Het Laatste Nieuws, 9 juni 1936: 1.

35. J[ulius] Hoste, ‘Een zonderlinge tijd. De rol van het gerecht’, in: Het Laatste Nieuws, 17 mei 1936: 1.

36. De hypothese dat Hoste zich achter ‘Vl.’ verschuilt, wordt bevestigd door een met ‘Vl.’ ondertekend editoriaal, waarvan Hoste na de oorlog aangeeft dat hij de tekst ervan in de krant heeft laten publiceren.

37. En tot het begin van de oorlog.

38. J[ulius] Hoste, ‘Voor eendracht en verstandhouding’, in: Het Laatste Nieuws, 24 mei 1938: 1.

Hoe verwijs je naar dit artikel?

Sébastien Baudart, "50 jaar HLN | 2. Hoste en zijn krant", Liberas Stories, laatst gewijzigd 04/03/2025.

copy url

Colofon

Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.

De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.

Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.

Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu.

Volg ons op