.png)
Op zondag 6 maart 1977, twintig over negen, zendt de BRT Ten huize van Omer Vanaudenhove uit. In het gezelschap van Joos Florquin vertelt Vanaudenhove vijftig minuten lang over zijn leven, zijn politieke carrière, zijn bedrijven en zijn stad Diest.
Aankondiging op de tv-pagina van Het Laatste Nieuws, 5 maart 1977, p. 39.
In 1977 is Ten huize van een beproefd recept. Het programma loopt op de BRT sinds 1957, het concept is even eenvoudig als efficiënt: een voor het grote publiek toegankelijk interview met een prominente Vlaming of Nederlander, thuis in zijn of haar vertrouwde omgeving. De presentatie is in handen van germanist Joos Florquin, al dan niet bijgestaan door Annie Van Avermaet en Fons Fraeters. Florquin is naast zijn tv-werk ook docent aan de KU Leuven, maar raakt bij het grote publiek vooral bekend door de tv-taalrubriek Hier spreekt men Nederlands, waaraan hij vanaf 1962 meewerkt. De eerste versie1 van Ten Huize van, die loopt van 1957 tot de dood van Florquin in 1978, leidt tot meer dan tweehonderd interviews met onder anderen politici, kunstenaars, professoren en andere ‘mensen die op het een of ander gebied iets hebben gepresteerd’.
De Omer Vanaudenhove die in Ten huize van … aan het woord komt, heeft de nationale politiek al grotendeels achter zich gelaten. Geen parlementslid meer, geen minister, geen partijvoorzitter … Vanaudenhove is in 1977 naast bedrijfsleider nog burgemeester van Diest en voorzitter van het door hem mee opgerichte Studiecentrum voor Politieke Hervormingen.
Omer Vanaudenhove.
Detail van het titelblad van het script.
Florquin haalt graag de mens achter de geïnterviewde naar boven, en laat hen daarom anekdotes en kleine persoonlijke verhalen vertellen. Hij ziet zichzelf ook als gast van de geïnterviewde en is geen voorstander van het ‘keiharde vraaggesprek’. Hij beschouwt zich eerder als een ‘bescheiden informatiebezorger’, als een speurder ‘naar de achtergronden van daden, feiten of zelfs intenties’. Zijn doel? De geïnterviewden een gevoel van vertrouwen geven om hen ‘los en vrijuit’ te laten praten en hen tot hun recht te laten komen. Tegelijkertijd laat een grondige voorbereiding weinig aan het toeval over: de vragen worden aan de hand van de beschikbare literatuur voorbereid en een week voor het gefilmde interview wordt een voorinterview gepland, op basis waarvan Florquin een script opstelt.
Op een reeks foto’s2 bij het script zien we Vanaudenhove die in een gezellige setting zijn verhaal doet tegen een zeer geïnteresseerde Florquin. Vanaudenhove vertelt3 over de verschillende aspecten van zijn carrière, waaronder zijn ondernemerschap, zijn functie als burgemeester, zijn realisaties als minister van Openbare Werken en zijn rol als partijvoorzitter van de PVV-PLP. Enkele thema’s komen regelmatig terug. Zo vertelt hij graag hoe zijn politieke functies hem meestal (ongevraagd) werden aangeboden. Hoeveel belang hij hecht aan groene omgevingen, als politicus met zijn Groenplan, maar ook privé en als bedrijfsleider. Over omstandigheden en gebeurtenissen die hem gevormd hebben tot de mens die hij is: hoe hij ‘zowel van vaderszijde als van moederszijde […] zo blauw als het maar kan zijn’ opgroeide in een totaal verzuild Diest waar ‘drie soorten mensen leefden: liberalen, katholieken en socialisten’ en de liberalen zelfs naar de liberale bakker en de liberale slager gingen. Hoe zijn traumatiserende opsluiting in het Duitse concentratiekamp van Sachsenhausen zijn mensbeeld bijstuurde door hem de kracht van solidariteit bij te brengen, hem zijn antiklerikalisme liet afgooien en onrechtstreeks zorgde voor het ontstaan van de PVV als Partij voor Vrijheid en Vooruitgang.
Tekening op de uitnodiging voor de veertigste huwelijksverjaardag of ‘Ruby wedding’ van Omer Vanaudenhove en Betty Eatough op 15 april 1989.
‘Het typisch Engelse landhuis van Omer Vanaudenhove ligt mooi op een hoogte. Aan de ene kant heeft men er prachtig uitzicht op Limburg, aan de andere op het land van Ernest Claes. Vlakbij is er een oud gebouw dat in de streek het kasteel wordt genoemd en nu bewoond wordt door personeel. […] In een apart gebouw is de stal voor de rijpaarden, waarvoor men hier in huis een grote liefde heeft.’ (Joos Florquin)4
Van de 222 interviews die hij afneemt, bewerkt Florquin er 175 voor een uitgave in boekvorm. Tenzij een geïnterviewde zelf aangeeft dat hij/zij liever een transcriptie van de tv-versie gepubliceerd ziet, gebeurt de publicatie in de boekenreeks op basis van het script, de neerslag van het voorbereidend gesprek, omdat dit vollediger is. Dit vult hij al dan niet aan met elementen uit de tv-uitzending. De meeste geïnterviewden lezen hun tekst na voor publicatie en leveren correcties en aanvullingen. Het gepubliceerde interview met Vanaudenhove in het boek Ten huize van … 14 is een taalkundig licht opgeschoonde versie van het script. Toch is de tv-uitzending van Ten huize van geen geacteerde versie. Het script wordt als leidraad gebruikt, ‘maar het gesprek voor de camera's verloopt toch altijd helemaal anders dan in schrift werd vastgelegd, omdat het altijd een gesprek blijft en de gastheer en de interviewer de absolute vrijheid behouden andere onderwerpen erbij te betrekken, of iets omstandiger op een tema [sic] in te gaan’. Bovendien worden de opnames verknipt en ingekort tot een uitzending van vijftig minuten.
Detail uit het script over Vanaudenhove en Van Audenhove (p. 8).
Voor de uitzending met Vanaudenhove wordt niet enkel bij hem thuis gefilmd, maar ook in de gebouwen van zijn schoenbedrijf Euro-Shoe Unie. In het script zijn ook korte interviews met broer Albert en echtgenote Elisabeth Eatough voorzien. De anekdotes ontbreken uiteraard niet, zoals zijn vriendschap met Camille Huysmans en waarom Omer als Vanaudenhove en zijn familieleden als Van Audenhove door het leven gaan. Of het verhaal van premier Achille Van Acker die in 1955 op een morgen om half acht Vanaudenhove opbelt met de vraag of hij minister van Openbare Werken wil worden, ter vervanging van de net afgetreden Adolphe Van Glabbeke. Waarop Vanaudenhove in zijn auto springt, door de sneeuw naar Brussel rijdt, een ‘jacket’ gaat huren, van mevrouw Van Acker het scheerapparaat van haar man aangeboden krijgt omdat hij zich vergeten te scheren is, en dan uiteindelijk bij koning Boudewijn de eed gaat afleggen.
Tussendoor geeft Vanaudenhove ook zijn visie op zijn partij, het land en de wereld. Hij predikt gematigdheid, zegt over de schoolstrijd ten tijde van de paarse regering-Van Acker IV (1954-1958) dat er ‘overdreven geweest [is] aan beide kanten’ en staat voor een liberalisme dat trouw is aan de vrije markt, maar ten dienste staat van de mens. Hij uit zijn twijfels en bezwaren over de taalkundige splitsing van de Belgische partijen en over het federalisme met twee, maar benadrukt dat hij geen unitarist is en een federalisme op basis van de negen provincies wel ziet werken. Het geheel levert een informatief en menselijk portret van de drieënzestigjarige Vanaudenhove die tegen het einde van het interview nog oproept ‘tot idealisme, solidariteit en durf, drie zaken die nu zoek zijn geraakt’.
1. Het programma keert later nog terug op het scherm, in de jaren 1990 met Edward De Maesschalk, vanaf 2003 met Frieda Van Wijck.
2. Deze foto’s zijn te raadplegen in de leeszaal van Liberas (fotocollectie nr. 009172).
3. Hier weergegeven op basis van het script en de publicatie in boekvorm.
4. Liberas, Archief Omer Vanaudenhove (archief nr. 7), IV / 1.2.3. Script voor het BRT-programma Ten Huize van Omer Vanaudenhove, 1977, 21-22.
Annie Van Avermaet en Fons Fraeters, ‘Aftitelen’, voorwoord bij Ten huize van … 15-18, geraadpleegd 24.3.2021.
Julie Van der Straeten, ‘Het schrijverschap in scène gezet. Analyse van het literaire tv-interview in Ten huize van’ (masterproef, UGent, 2015).
Erik Vandewalle en Alfons Fraeters, ‘Joos Florquin‘, in: NEVB Online, geraadpleegd 22.3.2021.
Manu Adriaens, Blijven kijken! Vijftig jaar televisie in Vlaanderen (Tielt: Lannoo, 2003).
Het Laatste Nieuws, 5 maart 1977, 39.
Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.
De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.
Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.
Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu.