Jan Frans Willems, Boechout, 11.3.1793 – Gent, 24.6.1846

Belastingontvanger, publicist.

Jan Frans Willems groeit op in Boechout als oudste van een gezin met veertien kinderen. Zijn ouders behoren tot de kleine burgerij en bieden hem in 1805 na zijn lagere school de mogelijkheid om thuisonderwijs te volgen bij de erudiete Lierenaar Georg Bergmann. Deze brengt hem de liefde voor het Nederlands en een humanistische levensvisie bij, wat aan de basis ligt van het rebelse en het liberaliserende in Willems’ karakter.

In de jaren 1820 wordt Willems een prominente figuur in het Vlaamse culturele leven in Antwerpen, waar hij intussen als belastingontvanger werkt. Tezelfdertijd ontpopt hij zich als een veelzijdig en productief publicist. Als overtuigd orangist schaart hij zich onvoorwaardelijk achter de Groot-Nederlandse idealen. Dat kost hem in 1831 een overplaatsing naar Eeklo, waardoor zijn inkomen sterk daalt. Tijdens deze periode, die hij aanvoelt als een verbanning, publiceert hij zijn hertaling van het klassieke dierenepos Van den Vos Reinaerde, tot vandaag zijn meest bekende werk.

In 1834 verzoent Willems zich met de Belgische overheid en een jaar later wordt hij overgeplaatst naar Gent, waar hij de spil van de eerste generatie flaminganten wordt. Het stimuleren van de liefde voor de eigen taal wordt zijn hoofdbekommernis. Hij promoot het volkstoneel, de Vlaamse liederen en de volksliteratuur en houdt menig pleidooi voor de uitbreiding van het volksonderwijs. Hij staat aan de wieg van de eerste Belgisch-Nederlandse spellingcommissie, publiceert filologische studies en staat in voor de heruitgave van Middelnederlandse teksten.

Willems overlijdt in 1846. Postuum publiceert Ferdinand Snellaert Willems’ Oude Vlaemsche Liederen. Onmiddellijk na zijn overlijden nemen vrienden en bewonderaars enkele initiatieven die zijn inzet vereeuwigen. Ze plaatsen een herdenkingssteen aan zijn sterfhuis op de Gentse Zandberg en in 1848 krijgt Willems een praalgraf op het Campo Santo in Sint-Amandsberg. In 1851 richten enkele Vlaamsgezinden het Willemsfonds op dat in navolging van zijn naamgever zowel de verdediging en promotie van het Nederlands als de politieke en sociale emancipatie van de Vlamingen nastreeft. Op het Gentse Sint-Baafsplein wordt in 1899 een standbeeld voor hem ingehuldigd.